20 MINIATUR Z PORTUGALII

Portugalskie herby piłkarskie nie są specjalnie kreatywne. Trudno nazwać je także nowoczesnymi, wszak większość ma tradycję liczoną w dekadach. A jednak w tych często skomplikowanych wzorach miesza się symbolika miejska z heraldyczną i literniczą. Portugalczycy są bardzo dumni ze swojej historii, odkryć geograficznych i tożsamości ukształtowanej przez fale oceanu. Poza miejscami turystycznymi niechętnie rozmawiają po angielsku. Próbują bronić swojej kultury przed amerykanizacją, czego sport jest odzwierciedleniem.

W ostatnim czasie trzykrotnie odwiedziłem Portugalię. Za każdym razem był to urlop rodzinny. Stadiony nie były więc głównym celem podróży, a bardziej pretekstem, żeby trafić w mniej popularne miejsce. Podejrzewam, że nie każdy turysta odwiedzający Lizbonę będzie chciał zobaczyć Setubal, a Vila do Conde nie znajdziemy w przewodnikach po Porto. Ja zechciałem jednak poczuć klimat także tych mniejszych miejscowości, które kojarzyłem dzięki skarbom kibica ligi portugalskiej.

W zestawieniu znajdziecie 20 herbów klubowych i obiektów, do których dotarłem. Nie zawsze udało mi się wejść na stadion, gdyż poza dniem meczowym mniejsze obiekty są po prostu zamknięte. Pewnie wytrawny groundspotter byłby w stanie ominąć te trudności, ale u mnie ta pasja dopiero kiełkuje i poniższa lista będzie uzupełniona w przyszłości.

DYSTRYKT LIZBONA

Stolicę Portugalii odwiedziłem w listopadzie 2023 r. przy okazji meczu Rakowa Częstochowa ze Sportingiem. Oprócz wizyty na Estadio Jose Alvalade, którą opisałem w meczowej fotorelacji, zajrzałem na obiekty Belenenses (piłkarski i rugby), Benfiki, Casa Pia, Club Internacional de Foot-Ball oraz w pobliskiej Amadorze i Estorilu.

CF Os Belenenses

Jeden z symboli Portugalii, Krzyż Orderu Chrystusa, widnieje w herbie klubu Os Belenenses. Jest to nawiązanie do XV-wiecznych podróżników Henryka Żeglarza i Vasco da Gama, którzy wyruszali z portu w Belem odkrywać świat.

Stadion klubu, z którym mierzył się Lech Poznań w Lidze Europy 2015/16 urzeka swoim położeniem na wzgórzu, wznoszącym się nad brzegiem Tagu i zabytkami Belém. Z bocznego boiska można dostrzec Pomnik Odkrywców, który upamiętnia portugalskich żeglarzy, znanych z pionierskich wypraw morskich w XV-XVI w. Krzyż w herbie Belenenses jest nawiązaniem do Orderu Chrystusa, który widniał m.in. na żaglach statków opływających średniowieczny świat. Południowo-zachodnia dzielnica Lizbony zachwyca zabytkami, takimi jak Klasztor Hieronimitów i Torre de Belém, które również można dostrzec oglądając mecz na Estádio do Restelo. Ja trafiłem na pojedynek drużyn U-19 Belenenses z Beira Mar Aveiro (1-2).

Choć występują pod jedną marką, drużyna rugby Belenenses ma własny stadion, położony półtora kilometra od Estadio do Restelo. Belenenses Rugby Park znajduje się powyżej stadionu piłkarskiego, tuż przy wejściu do parku leśnego Monsanto.

Po meczu piłkarskich drużyn U-19 Os Belenenses i Beira Mar, udałem się na stadion rugby. Niestety Belenenses Rugby Park był zamknięty w niedzielne popołudnie, więc jedynie obszedłem szczelnie ogrodzony obiekt. Poza boiskiem i niewielką drewnianą trybuną oraz banerami z logo klubu nie było tam nic interesującego. Wszak w rugby najważniejsza jest walka na boisku i „trzecia połowa” meczu, więc nie mogłem czuć rozczarowania z powodu zamkniętego stadionu.

Najbardziej utytułowany klub w Portugalii i aktualny mistrz kraju może pochwalić się efektownym herbem. Konstrukcja emblematu składa się z czterech elementów: tarczy z inicjałami, osadzonej na kole rowerowym, nad którym widnieje symbol klubu – orzeł. Całość dopełnia szarfa z mottem „E Pluribus unum”, tłumaczonym z łaciny jako „Z wielu, jeden”.

Odwiedzając „Stadion Światła” już na pierwszy rzut oka doświadczasz wielkości marki Benfica. Obiekt 38-krotnego Mistrza Portugalii został wybudowany przed Mistrzostwami Europy w 2004 na miejscu starego stadionu, mogącego pomieścić ponad 100 tys. widzów. Oprócz piłkarskiej areny w kompleksie znajdują się m.in. boiska treningowe, hala, klubowe muzeum i sklep. Jest też market i liczne banery sponsorów, utrzymane w czerwono-białej tonacji. Emblemat klubu pojawia się na kilkunastu wydrukowanych nośnikach i muralach, ale największe wrażenie wywołuje monumentalna rzeźba orła podwieszona nad wejściem do Strefy VIP. Przed sklepem stoi posąg legendy portugalskiego futboli i Benfiki, Eusebio.

Symbolem Casa Pia Atletico Clube jest Krzyż Orderu Chrystusa. Kompozycja herbu z krzyżem i inicjałami przypomina Belenenses, jednak tarcza jest wypełniona barwą czarną. Na obiekcie klubu znajdziemy także emblemat z gęsią dorysowaną nad tarczą, co odnosi się do przydomka niewielkiego klubu położonego w dzielnicy Benfica.

Skromny obiekt Casa Pia AC mocno kontrastuje z oddalonym o pięć kilometrów monumentalnym kompleksem Benfiki. Oddzielony gołębnikiem od osiedla z zachodniej strony, od wschodu graniczy z leśnym parkiem na wzgórzu Mosanto. Niewielka trybuna została otoczona wysokim wybielonym murem, znad którego wystaje jedynie wysoki znicz olimpijski, wyglądający jak obelisk z herbem klubu. Ze względów licencyjnych klub rozgrywa mecze portugalskiej ekstraklasy na Estádio Municipal w Rio Maior, położonym 90 kilometrów na północ od Lizbony.

Stadion Club Internacional de Foot-ball znajduje się na wzgórzu Monstano w sąsiedztwie Rugby Park Belenenses. Poza malowniczym widokiem na Amadorę i Oeiras obiekt ten nie oferuje unikalnych wrażeń wizualnych. Przypomina typowy polski orlik.

Po wyjściu z lasku otaczającego stadion rugby usłyszałem odgłosy zawodników. Po drugiej stronie Avenida Bombeiros dostrzegłem boisko ze sztuczną murawą, na którym odbywał się mecz drużyn, których nie udało mi się zidentyfikować. Być może jedną z nich był Club Internacional de Foot-ball, do którego należy ten teren. Brak trybun nie zachęcał do odwiedzin. Zwłaszcza, że ciemne chmury zebrały się nad wzgórzem Monsanto i zaczął padać deszcz.

Największe odkrycie listopadowego wyjazdu do Lizbony. Wcześniej kojarzyłem znak klubu Estoril Praia, a jednak największe wrażenie zrobił na mnie klimat miejsca, które obrazuje.

Estoril położony jest 20 km na zachód od Lizbony, tuż przed kurortem Cascais, w którym ponoć wypoczywają najbogatsi mieszkańcy stolicy. Wszelkie przewodniki zachęcają, by zajrzeć na plaże tego bardziej znanego miasta, ale jako fan portugalskiej ekstraklasy postanowiłem sprawdzić czy nazwa klubu Praia, oznaczająca plażę, jest czymś więcej niż marketingowym haczykiem. Intuicja nie zawiodła mnie, piaszczyste wybrzeże Atlantyku w Estoril oferuje wybitnie piękne widoki, zwłaszcza przy zachodzie Słońca. A stadion klubu jest położony na wzniesieniu Monte Estoril, co jeszcze dodaje mu uroku. Prosty jak na portugalskie warunki herb ze sprytnie wyrysowanym monogramem GDEP i wystającym nad nim Słońcem idealnie oddaje klimat miejsca, bez zbędnych ozdobników.

Estrelę Amadora zapamiętałem jako rywala Ruchu Chorzów w rozgrywkach Pucharu Intertoto 1998 roku. Po dwóch remisach w rzutach karnych lepsza okazała się polska drużyna, co było wówczas niespodzianką. Klub jawił mi się jako egzotyczny, więc musiałem sprawdzić czy za dość banalnym herbem ze złotą gwiazdą kryje się jakieś głębsze znaczenie.

Stadion „Gwiazdy” z Amadory znajduje się w sąsiedztwie stacji kolejowej Reboleira, więc łatwo dotrzeć tam piechotą. Przed wyprawą na Estádio José Gomes miałem jednak obawy, bowiem okoliczne osiedla (Cova da Moura) widnieją w przewodnikach jako miejsca niebezpieczne. W przeszłości były tam getta afrykańskich imigrantów. Co prawda bloki wyglądały biedniej od innych osiedli lizbońskich, a widok turystów nie był tam oczywisty, ale nie doświadczyłem żadnej kłopotliwej sytuacji. Stadion otoczony białym murem miał na szczęście otwartą jedną bramę, więc strzeliłem kilka zdjęć. Na zewnątrz znajdował się niewielki sklepik klubowy z trzema ekspedientkami, więc wygląda na to, że już Estrela podniosła się po upadku w 2011 roku. Aktualny skład drużyny dowodzi, że jest to klub bardzo otwarty na Brazylijczyków i Afrykańczyków. Stranieri z Brazylii, Angoli, Mali, Kenii, Gambii i Senegalu stanową 3/4 ligowej kadry Estreli.

Jeden z trzech największych klubów piłkarskich w Portugalii rozgrywa mecze na stadionie wybudowanym przed Euro 2004, w sąsiedztwie starszego obiektu, następnie wyburzonego. Trzy lata wcześniej Sporting zmienił także swój herb na bardziej nowoczesny. Dzisiaj zarówno znak klubu, jak i stadion, wydają się zbyt mocno osadzone w estetyce początków XXI wieku.

Arena Sportingu znajduje się w północnej części Lizbony, na granicy dzielnic Lumiar i Alvalade. Dzieli go kilkaset metrów od stacji metra Campo Grande, gdzie krzyżują się linie zielona i żółta oraz 4 kilometry od lizbońskiego lotniska. Dzięki akredytacji na mecz Ligi Europy z Rakowem Częstochowa, mogłem poczuć jego klimat z poziomu murawy. Elewacja Estádio José Alvalade XXI wygląda na dość złożoną kompozycję z wystającymi zielonymi elementami trzymającymi konstrukcję dachu. Od wewnątrz trybuny wyglądają bardziej harmonijnie. Złoty lew z klubowego herbu pojawia się wielokrotnie na zielonych banerach w różnych strefach obiektu. Mimo, że emblemat sprawia wrażenie czytelnego i nowoczesnego, razi mnie w nim słabe dopasowanie liternictwa do tarczy.

DYSTRYKT SETUBAL

Setubal nie jest pewnie miejscem, od którego zaczynasz czytać przewodniki turystyczne o Portugalii. Miasto położone 50 km na południe od Lizbony, do którego dotarcie wymaga przeprawy przez Tag promem lub jednym z dwóch monumentalnych mostów: 25. Kwietnia albo Vasco da Gama. Dla mnie celem był tamtejszy klub Vitoria FC, który przez lata uczestniczył w rozgrywkach portugalskiej ekstraklasy, a dzisiaj widnieje w tabeli 4. ligi. Na miejscu okazało się, że miasto zachwyca licznymi zabytkami i wspaniałą przyrodą.

Niewielki stadion położony pomiędzy dworcem kolejowym, szpitalem i wysokimi blokami. Obecnie nie prowadzi sekcji piłkarskiej seniorów w rozgrywkach ligowych. Herb wygląda jak połączenie znaków Vitorii i Benfiki, tyle że w miejscu lizbońskiego orła widnieje kaduceusz.

Na obiekt União Futebol Comércio e Indústria trafiłem przypadkowo szukając marketu w pobliżu dworca Setubal. Zainteresowały mnie czarne sylwetki sportowców w żółtych kołach, odmalowane na białym murze otaczającym stadion. Mijałem kolejno kolarza, koszykarkę, biegacza, szczypiornistę i piłkarza w wyskoku, tuż przy wejściu na obiekt. Niestety brama stadionu była zamknięta, więc zrobiłem tylko zdjęcia elewacji i pomknąłem na Estádio do Bonfim.

W 1972 roku Vitoria FC pokonała Zagłębie Sosnowiec w I rudzie Pucharu UEFA, następnie dotarła do ćwierćfinału rozgrywek. Kilka tygodni wcześniej klub wywalczył wicemistrzostwo Portugalii, co jest największym osiągnięciem w historii. W 2020 roku opuścili szeregi portugalskiej ekstraklasy i z powodów finansowych zostali relegowani do amatorskich rozgrywek.

Dotarcie na stadion Bonfim w centrum Setubal może budzić szok poznawczy. Spory obiekt z podświetlaną nazwą na froncie, wybudowany w klimacie olimpijskim, gości dziś zespoły ledwie czwartoligowe. A jeszcze 3 lata temu przyjeżdżały tu największe portugalskie kluby piłkarskie. Biało-zielona elewacja, wszechobecny branding klubu a nawet żartobliwy pomnik kibica w pobliskim parku świadczą, że Vitoria jest wizytówką sportową tego miasta. Sam herb nie jest specjalnie oryginalny, zawiera bowiem połączenie elementów znanych z emblematów innych klubów – tarczy z kołem rowerowym jak u Benfiki, corona muralis, szarfy i wieńca. Wyróżnia się jedynie kolorystyką, która budzi skojarzenia z miejscowym krajobrazem. Setubal jest malowniczo położony przy ujściu rzeki Sado do Atlantyku, nad którym wznoszą się zielone szczyty gór Arrábida.

DYSTRYKT PORTO

Porto odwiedziłem dwukrotnie i z pewnością jeszcze wrócę do tego niezwykłego miasta. Pierwszy raz trafiłem nad Duero w ramach styczniowego urlopu. Wówczas obejrzałem mecz Boavisty oraz zwiedziłem okoliczne miejscowości położone na północ od miasta. Drugi raz trwał tylko kilka godzin, gdy czekałem na lot powrotny do Polski. Podczas dżdżystej pogody spędziłem dwie godziny zwiedzając muzeum i zaplecze Estádio do Dragão.

Klub z charakterystyczną szachownicą w herbie dał się poznać europejskim kibicom dzięki występom w Lidze Mistrzów na przełomie XX i XXI wieku. Boavista rywalizowała wówczas o miano najlepszej drużyny Portugalii z bardziej utytułowanym rywalem zza miedzy. W 1999 roku FC Porto wyprzedziło „Pantery” o 8 punktów w końcowej tabli rozgrywek. Dwa lata później sensacyjnie wygrała ligę drużyna z Estadio do Bessa.

Dwa sezony rozgrane w Lidze Mistrzów przyniosły sławę drużynie prowadzonej przez Jaime Pacheco. Przed Euro 2004 Boavista otrzymała nowy stadion. W 2003 roku klub rozegrał na nim ostatni, jak do tej pory, mecz w europejskich pucharach – przegrywając z Celtikiem 0-1 w półfinale Pucharu UEFA. Kolejne lata wpędziły Boavistę w problemy organizacyjne, gdy została ukarana za udział w aferze korupcyjnej Apito Dourado. Problemy finansowe doprowadziły do spadku klubu do 3. ligi na pięć sezonów. Po uzyskaniu ugody z wierzycielami Boavista wróciła do elity w 2014 r. W styczniu 2023 roku odwiedziłem Estadio do Bessa podczas meczu „Panter” z Chaves, zakończonego remisem 1-1.

Trudno powiedzieć jak zrodziła się moja sympatia do FC Porto. Pamiętam, że grali w pierwszym sezonie Ligi Mistrzów, który oglądałem (1995-96) i wówczas bawiła mnie nazwa stadionu Das Antas oraz herb klubu przypominający na pierwszy rzut oka… ananasa. Bardziej wnikliwe spojrzenie pozwoliło dostrzec bogactwo symboliki tego znaku i chyba dlatego „Smoki” stały się moim ulubionym klubem w Portugalii.

Bez wątpienia Estádio do Dragão jest jedną z głównych atrakcji turystycznych miasta, w którym nie brakuje przecież obiektów ważnych dla dziedzictwa kulturowego Portugalii. Nazwa areny FC Porto widnieje jako początkowa stacja dla czterech linii metra, odchodzących zeń niczym tętnice z ludzkiego serca. Niewielkie serduszko widnieje w środku herbu „Smoków”, co jest nawiązaniem do brazylijskiego cesarza Piotra I, którego zabalsamowane serce spoczywa w Igreja de Nossa Senhora da Lapa w Porto. Emblemat klubu zawiera wiele innych odniesień do miasta oraz symbol smoka wystającego znad korony. Być może dla wielu jest przeładowany symbolicznie, a jednak bardzo charakterystyczny i aplikowalny na wszelakich materiałach, o czym można przekonać się zwiedzając klubowe muzeum. Mnie zachwyciła wizyta na Estádio do Dragão, które oferuje połączenie architektury ze sztuką (rzeźby Alberto Caneiro oraz mozaika Julio Resende), designem i historią. Pokazuje, że futbol kreuje głębsze uniwersalne więzi, tożsamość, a nie tylko emocje sportowe.

Zawsze intrygował mnie herb klubu piłkarskiego, w którym rakieta tenisowa krzyżuje się z kijem do krykieta, a nad nimi widnieje piłka… lekarska. No dobrze, retro futbolówka.

I cóż, że dzisiaj wiodącą jest sekcja piłkarska i zdaje się, że krykieta już tam nikt nie uprawia. Portugalczycy są bardzo konserwatywni w kwestii klubowych symboli. Tradycja jest dla nich ważniejsza od trendów w designie, a często skomplikowane wzory mają zawsze dokładne uzasadnienie. Znak widnieje w kilku miejscach na kameralnym stadionie Leixoes SC, który był w remoncie podczas mojej wizyty.

Poza tym miejscowość Matosinhos jest kurortem, który oferuje długą piaszczystą plażę, oddzieloną drogą od nowoczesnych apartamentowców. W oczy rzuca się tam także instalacja She Changes (tzw. anémona czyli ukwiał) artystki Janet Echelman.

Typowa konstrukcja emblematu dla mniejszych klubów w Portugalii – herb miasta ułożony na futbolówce, nad którą widnieje corona muralis. Podobne mają Arouca i Alverca, a Sporting Braga uznał, że piłka jest zbędna w tej kompozycji.

A jednak herb Rio Ave FC oddaje specyfikę okolicy Vila do Conde. Nazwa klubu odnosi się do rzeki, która wpływa do Atlantyku nieopodal niewielkiego fortu. W ostatnich latach „Vilacondenses” czterokrotnie brali udział w eliminacjach Ligi Europy UEFA, podejmując m.in. Jagiellonię Białystok. Latem 2018 roku przegrali 0-1 w Polsce, a rewanż zakończył się remisem  4-4 po szalonym meczu. Dwa gole dla Rio Ave strzelił wówczas Wenderson Galeno, dzisiaj napastnik FC Porto. W ostatnim europejskim pojedynku, jak do tej pory, zremisowali z AC Milan 2-2, odpadając po rzutach karnych (8-9).

Jeden z herbów, który utkwił mi w głowie po zobaczeniu w skarbie kibica dziennika „Tempo” jesienią 1998 roku. Zarówno nazwa, jak i kompozycja znaku wydała mi się wówczas dziwna, taka trochę mroczna.

Słońce, księżyc, kotwica i krzyż na niebieskim tle pochodzą z herbu Póvoa de Varzim. Ułożone na kulistym kształcie, który jednak nie jest piłką, tylko symbolem sfery armilarnej, co z kolei nawiązuje do historycznych portugalskich odkrywców. Miasteczko ma zresztą nadmorski charakter, a przy porcie znajdziemy mozaikę azulejos z wizerunkami znanych osobistości. Doszedłem tam plażą z Vila do Conde i złapał mnie zmrok tuż przed stadionem Varzim SC. Zdołałem jedynie zajrzeć do sklepiku klubowego, przypominającego wystrojem bazarek. Niestety gospodarz stwierdził, że juz nie można zwiedzać stadionu, bo chwilę później kończył pracę.

DYSTRYKT VIANA DO CASTELO

Na północ Portugalii zaprowadził mnie herb klubu Santa Luzia FC, który zaprojektowałem kilka lat temu. Chciałem zobaczyć z bliska Sanktuarium Najświętszego Serca Jezusowego, którego rysunek umieściłem na żółtej tarczy zgodnie z oczekiwaniami klienta. 70 km z Porto pociąg pokonuje w półtorej godziny, więc podróż nie wydała się specjalnie wymagająca. Na miejscu urzekł mnie klimat portugalskiej prowincji…

Jedyny mój projekt dla portugalskiego klubu trafił do kobiecej drużyny futsalu z Viana do Castelo. Santa Luzia FC jest czołowym klubem w tej dyscyplinie, a znak wdrożyłem dzięki włoskiemu agentowi, który pośredniczył we współpracy.

W Viana do Castelo napotkałem jednak problemy z porozumieniem się. Nawet w restauracji w centrum miasta kelnerki nie mówiły po angielsku. W dniu wizyty położona w kompleksie sportowym nieopodal plaży hala była zamknięta, więc sportowy cel wycieczki nie został zrealizowany. Udało się natomiast wejść na wzgórze i obejrzeć z bliska monumentalną bazylikę oraz panoramę malowniczej miejscowości. Symbolem Viana do Castelo jest również Coração de Viana, czyli niewielka ażurowa zawieszka w kształcie serca barwy złotej. Jest to wzór charakterystyczny dla regionu Minho, który zyskał popularność w całej Portugalii.

MADERA

Zwiedzanie Portugalii zacząłem nietypowo, bo od tej atlantyckiej wyspy, która wydawała mi się atrakcyjną opcją na wakacyjny wyjazd. Nie przepadam za upałami południowej Europy, a na Maderze temperatury są łagodniejsze. Nie zabrakło także wizyty na piaszczystej plaży zjawiskowego Machico, gdzie mieści się m.in. stadion klubu piłkarskiego otoczony wzgórzami.

Kilka tygodni przed moim wylotem na Maderę, CS Maritimo zmieniło herb. Właściwie to wrócili do starszej wersji emblematu z lwem umieszczonym na kole sterowym, wyrysowanym kreską przypominającą analogowe techniki graficzne. Bardzo skomplikowany rysunek jak na kryteria znaku zwrócił moją uwagę we wspomnianym wyżej skarpie kibica „Tempa” z 1998 roku, podobnie jak emblemat Varzim SC.

W kulturze piłkarskiej zawsze fascynowała mnie różnorodność. Szukałem stylu charakterystycznego dla danego kraju nie tylko w sposobie rozgrywania akcji na boisku, ale i wizualnej otoczce klubów. Dlatego nigdy nie narzekałem na skomplikowane kompozycje portugalskich herbów piłkarskich, choć ich rysunek często wygląda na zbyt ekspresyjny i niedopracowany w kontekście projektowym. Nawet orzeł Benfiki jest wyrysowany frywolną kreską, więc władze Maritimo widocznie uznały, że trzeba zrezygnować z uproszczonego znaku i wrócić do korzeni. Możliwe, że sam herb skłonił mnie do zakupu koszulki meczowej Maritimo, która poza nim nie miała nic unikalnego. Niestety nie udało mi się wejść na stadion. Pani w sklepiku stwierdziła, że trwa remont i zwiedzanie jest niemożliwe. A pechowo podczas mojego pobytu na Maderze, „Lwy” rozgrywały mecz w Bradze, przegrywając 0-5.

Nie udało mi się obejrzeć meczu CS Maritimo, ale trafiłem na stadion Nacional położony na stromej górze Choupana. W niedzielę 21 sierpnia mierzyli się z CD Mafra, więc mogłem poczuć klimat piłkarski na stadionie, po którym biegał niegdyś młody Cristiano Ronaldo.

„Boski Cristiano” patronuje zresztą klubowej akademii. Pomnik gwiazdora znajduje się również nieopodal portu w centrum Funchal. Być może z powodu awersji do gigantomanii lub po prostu jakości graficznej, aktualny herb CD Nacional nie przypadł mi do gustu. Historyczna wersja została umieszczona na kompozycji wzorowanej na emblemacie Manchesteru United. Emblemat prezentuje się kiczowo, choć sam stadion Nacionalu położony jest w niezwykłym miejscu, wartym odwiedzenia także dla walorów turystycznych. Mecz z Mafrą przegrali 0-2.

Klub zlikwidowany, ale stadion wciąż stoi… w listopadzie 2021 zakończył swój żywot Clube de Futebol União. Najmniej znany reprezentant piłkarstwa Funchal zaliczył sezon 2015-16 w portugalskiej ekstraklasie. Po spadku nie powrócił już do elity, a kłopoty finansowe i organizacyjne w czasie pandemii Covid-19 przyspieszyły proces likwidacji stowarzyszenia.

Na stadion União trafiłem dzięki kolejce linowej Teleferico do Funchal. Podczas przejażdżki na Monte zauważyłem niewielki stadion pośród czerwonych dachów domostw na stoku góry. Klubowego emblematu nie kojarzyłem z żadnego skarbu kibica. Nie znalazłem też ani jednego śladu po nim na obiekcie. Po prawdzie była to kompozycja zupełnie nijaka, z której można jedynie odczytać klubowe barwy. To zbyt mało, by rywalizować z Maritimo i Nacionalem. A jednak trzymam kciuki za odrodzenie klubu, bo ich stadion jest najbliżej centrum Funchal i mecz tam może być niezwykłym doświadczeniem dla turysty.

Chciałbym zakończyć tę moją opowieść o portugalskich klubach jakimś efektownym herbem, a padło na kompletnie nijaki znak CD Machico. Za to sama miejscowość jest niezwykle urokliwa i warto zajrzeć tam na trekking po otaczających ją wzgórzach. Można także poleżeć na piaszczystej plaży, jednej z dwóch na Maderze. Podobno jasny piasek pochodzi z Maroka, gdyż naturalnie nie występuje na tej wyspie.

Ze stadionu Associação Desportiva de Machico rozpościera się obłędny widok na domy postawione na stokach otaczających centrum miasta. Sam obiekt ma dość uniwersalny charakter i wyróżnia się jedynie barwami klubu odmalowanymi po wewnętrznej stronie tradycyjnego muru otaczającego iberyjskie stadiony. Obok płyty głównej mieści się boisko ze sztuczną nawierzchnią. Na trybunie widać kwadratową tarczę emblematu AD Machico z wpisanym herbem miejscowości.

POSTSCRIPTUM

Mam świadomość, że w tak krótkim czasie ledwie liznąłem portugalskiej kultury piłkarskiej. Wybrane 20 znaków i stadionów wynika z położenia ich w metropoliach lub w bliskim sąsiedztwie. Z pewnością temat będę rozwijał, bo między Duero a Tagiem jest jeszcze kilka klubów na mojej liście do odwiedzenia, m.in. Academica Coimbra, Beira Mar Aveiro czy SC Espinho.